Kimaragang

Suku Kimaragang di Sabah

Suku Kimaragang ialah salah satu subetnik Kadazandusun yang tinggal di negeri Sabah, Malaysia. Mereka mempunyai bahasa, budaya, dan tradisi yang unik serta masih diamalkan hingga ke hari ini.

1. Asal Usul dan Penempatan

• Suku Kimaragang tergolong dalam rumpun Dusun dan merupakan sebahagian daripada masyarakat Kadazandusun.
• Kebanyakan mereka menetap di kawasan utara Sabah, khususnya di daerah Kota Marudu dan Pitas.
• Mereka hidup secara tradisional sebagai petani dan penternak, dengan bercucuk tanam sebagai sumber utama pendapatan.

2. Bahasa

• Masyarakat Kimaragang bertutur dalam Bahasa Kimaragang, salah satu dialek Dusun yang masih digunakan secara meluas dalam kalangan mereka.
• Mereka juga boleh bertutur dalam Bahasa Melayu Sabah sebagai bahasa komunikasi dengan masyarakat luar.

3. Adat dan Budaya

• Mereka mengamalkan adat resam tradisional, terutama yang berkaitan dengan pertanian dan kehidupan sosial.
• Seperti masyarakat Kadazandusun yang lain, mereka mempunyai sistem gotong-royong yang kuat, terutama dalam kerja-kerja sawah dan ladang.
• Dalam adat perkahwinan, pihak lelaki biasanya perlu memberikan mas kawin (belian) kepada keluarga pihak perempuan sebelum perkahwinan berlangsung.

4. Kepercayaan dan Agama

• Dahulu, suku Kimaragang menganut kepercayaan animisme, yang mempercayai roh nenek moyang serta kekuatan alam semula jadi.
• Selepas kedatangan mubaligh Kristian ke Sabah, kebanyakan masyarakat Kimaragang kini menganut agama Kristian, sama ada Katolik atau Protestan.
• Walaupun begitu, masih terdapat unsur adat lama yang dikekalkan dalam budaya mereka.

5. Seni Budaya dan Warisan

Muzik Tradisional

• Gong dan Kulintangan merupakan alat muzik utama yang digunakan dalam majlis dan upacara adat.
• Muzik ini sering dimainkan semasa pesta Kaamatan dan majlis perkahwinan.

Tarian Tradisional

• Sumazau Kimaragang ialah tarian tradisional yang mirip tarian Sumazau masyarakat Kadazan-Dusun di daerah lain.
• Tarian Mongigol juga merupakan tarian khas yang biasa dipersembahkan dalam majlis perayaan dan penyambutan tetamu kehormat.

6. Kehidupan Moden

• Walaupun masih mengekalkan tradisi dan adat resam, masyarakat Kimaragang kini semakin moden.
• Ramai anak muda mereka bekerja dalam sektor kerajaan, swasta, serta menjalankan perniagaan sendiri.
• Pendidikan turut menjadi keutamaan, dengan lebih ramai generasi muda melanjutkan pelajaran ke peringkat tinggi.

Kesimpulan

Suku Kimaragang merupakan salah satu etnik penting dalam masyarakat Sabah yang kaya dengan budaya dan warisan unik. Walaupun mereka semakin moden, adat resam dan tradisi masih kekal dalam kehidupan mereka, menjadikan suku Kimaragang salah satu warisan berharga di Sabah.

Makanan Tradisional dan Perayaan Suku Kimaragang

Masyarakat Kimaragang di Sabah mempunyai pelbagai makanan tradisional yang unik dan perayaan khas yang masih diamalkan hingga ke hari ini.

1. Makanan Tradisional Kimaragang

Makanan tradisional suku Kimaragang banyak dipengaruhi oleh cara hidup mereka sebagai petani dan penternak. Kebanyakan makanan mereka diperbuat daripada hasil tanaman dan sumber semula jadi seperti ubi, padi, sayur hutan, dan ikan sungai.

🍛 Makanan Utama

• Linopot – Nasi yang dibungkus dengan daun tarap atau daun pisang. Biasanya dibuat daripada beras putih atau beras merah (beras kampung).
• Hinava – Hidangan ikan mentah yang diperap dengan limau kasturi, halia, bawang merah, cili, dan garam.
• Pinasakan – Ikan yang direbus lama bersama takob-akob (buah asam paya), kunyit, dan garam sehingga kering.
• Noonsom – Makanan yang melalui proses penapaian, seperti noonsom sada (ikan masam) dan noonsom bambangan (buah bambangan yang diperam).
• Sup Manuk Lihing – Sup ayam kampung yang dimasak dengan lihing (arak beras) dan halia, dipercayai baik untuk kesihatan.

🍡 Kuih-muih Tradisional

• Bubu Kinarut – Sejenis kuih berbentuk silinder yang diperbuat daripada beras pulut dan gula aren.
• Kuih Cincin – Kuih manis berbentuk gelang yang diperbuat daripada tepung beras dan gula merah.
• Montoku – Sejenis minuman beralkohol yang diperbuat daripada penapaian beras atau ubi kayu.

2. Perayaan dan Adat Istiadat

🎉 Pesta Kaamatan

• Sama seperti etnik Kadazandusun, masyarakat Kimaragang turut menyambut Pesta Kaamatan pada bulan Mei setiap tahun.
• Perayaan ini ialah pesta menuai padi sebagai tanda kesyukuran kepada Bambarayon (roh padi).
• Acara utama termasuk Magavau (upacara menghormati roh padi), pertandingan Unduk Ngadau (ratu cantik budaya), dan pelbagai sukan tradisional.

🎭 Adat Perkahwinan

• Majlis perkahwinan suku Kimaragang kaya dengan adat resam.
• Belian (mas kahwin) diberikan oleh pihak lelaki kepada keluarga perempuan sebelum perkahwinan berlangsung.
• Semasa majlis, tarian tradisional seperti Mongigol dan paluan gong dimainkan untuk memeriahkan suasana.

🏡 Adat Kematian

• Masyarakat Kimaragang mempunyai adat tertentu dalam menguruskan kematian, termasuk upacara Mogondoron, iaitu perhimpunan keluarga bagi memberi penghormatan terakhir.
• Biasanya, keluarga akan mengadakan Mongupus (upacara penyucian) selepas beberapa hari untuk memperingati roh si mati.

Kesimpulan

Suku Kimaragang mempunyai budaya makanan yang unik dan perayaan yang kaya dengan adat resam. Walaupun kini kehidupan mereka semakin moden, mereka tetap berpegang pada tradisi warisan nenek moyang mereka.

Seni Budaya dan Muzik Tradisional Suku Kimaragang

Suku Kimaragang, yang berasal dari daerah Kota Marudu dan Pitas, Sabah, mempunyai seni budaya dan muzik tradisional yang unik, mencerminkan identiti mereka sebagai sebahagian daripada etnik Kadazandusun.

1. Muzik Tradisional Kimaragang 🎶

Muzik tradisional suku Kimaragang berkait rapat dengan kehidupan seharian, upacara adat, dan perayaan seperti Pesta Kaamatan.

🥁 Alat Muzik Tradisional

• Gong – Sejenis alat muzik berasaskan tembaga yang dimainkan dalam persembahan tarian dan upacara penting.
• Kulintangan – Satu set gong kecil yang dimainkan dalam susunan nada tertentu, biasanya digunakan dalam majlis perkahwinan dan tarian tradisional.
• Sompoton – Alat muzik tiupan yang diperbuat daripada labu kering dan buluh, menghasilkan bunyi lembut dan merdu.
• Tagunggak – Alat muzik yang diperbuat daripada buluh besar, dimainkan dengan cara diketuk untuk menghasilkan irama tertentu.
• Suling – Seruling buluh yang digunakan dalam muzik iringan tarian dan ritual adat.

2. Tarian Tradisional Kimaragang 💃

Tarian masyarakat Kimaragang sering dipersembahkan dalam majlis perkahwinan, Pesta Kaamatan, dan acara kebudayaan.

🌀 Tarian Mongigol

• Tarian tradisional utama bagi masyarakat Kimaragang.
• Dipersembahkan secara berkumpulan, biasanya oleh penari wanita, dengan gerakan tangan yang gemalai dan kaki yang perlahan.
• Diiringi dengan muzik gong dan kulintangan.
• Dipersembahkan semasa majlis perkahwinan, perayaan, dan sambutan tamu kehormat.

🎭 Tarian Sumayau

• Tarian ini adalah variasi daripada tarian Mongigol tetapi lebih meriah dan lincah.
• Biasanya dimainkan semasa Pesta Kaamatan atau selepas upacara adat sebagai tanda kesyukuran.
• Penari akan bergerak mengikut rentak gong, dengan gerakan yang melambangkan keharmonian dan kegembiraan.

3. Seni Budaya Kimaragang 🎨

Suku Kimaragang juga mempunyai seni budaya yang menarik, termasuk tenunan, ukiran, dan seni hiasan.

🏺 Tenunan dan Anyaman

• Tikung – Tikar tradisional yang dianyam menggunakan daun pandan atau rotan.
• Tingkup – Bakul khas yang digunakan untuk menyimpan hasil pertanian.
• Siga – Kain kepala yang dipakai oleh lelaki, dihiasi dengan motif tradisional.

🗿 Ukiran Kayu

• Mereka menghasilkan ukiran kayu berbentuk patung dan hiasan rumah.
• Motif ukiran biasanya berkaitan dengan alam semula jadi, seperti tumbuhan, binatang, dan roh nenek moyang.

Kesimpulan

Suku Kimaragang mempunyai warisan seni budaya, muzik, dan tarian yang kaya dan masih diamalkan sehingga kini. Walaupun pengaruh moden semakin berkembang, mereka tetap berusaha untuk memelihara identiti budaya mereka melalui persembahan tradisional, festival kebudayaan, dan pendidikan warisan.

Adat Perkahwinan dan Kepercayaan Masyarakat Kimaragang 💍🌿

Masyarakat Kimaragang, seperti suku-suku lain dalam etnik Kadazandusun, mempunyai adat perkahwinan dan kepercayaan yang kaya dengan simbolisme dan nilai tradisional.

1. Adat Perkahwinan Kimaragang 💑

🌀 a) Pemilihan Pasangan

• Dahulu, perkahwinan dalam suku Kimaragang banyak dipengaruhi oleh keluarga, di mana ibu bapa akan memilih jodoh untuk anak mereka.
• Namun kini, perkahwinan lebih bebas, tetapi persetujuan keluarga masih penting dalam menentukan pasangan yang sesuai.

💰 b) Adat Merisik dan Meminang (Monunui & Monuwuhi)

• Proses merisik dikenali sebagai "Monunui", di mana pihak lelaki akan menghantar wakil untuk menilai kesediaan dan kesesuaian pihak perempuan.
• Jika diterima, proses peminangan (Monuwuhi) dilakukan dengan perbincangan rasmi antara kedua-dua keluarga.
• Wakil dari kedua-dua pihak akan berunding mengenai belanja perkahwinan (Sogit) dan mas kahwin (Tandahai).

🎊 c) Upacara Perkahwinan (Minatai)

• Majlis perkahwinan biasanya diadakan di rumah pengantin perempuan, dengan upacara adat, persembahan gong, dan tarian Mongigol.
• Upacara "Monupi" dilakukan, iaitu pasangan pengantin akan diberikan nasihat oleh orang tua dan pemimpin adat.
• Makanan tradisional seperti Hinava, Linopot (nasi dibungkus daun), dan Sup Pipinus (sup daging labu) dihidangkan.
• Selepas selesai majlis, pengantin lelaki akan membawa isterinya pulang ke rumah keluarganya dalam satu upacara yang disebut "Mongindou".

🎭 d) Pantang Larang dalam Perkahwinan

• Pengantin tidak boleh berjumpa sebelum pernikahan untuk mengelakkan nasib buruk.
• Dilarang mengadakan majlis perkahwinan pada hari tertentu yang dipercayai membawa malapetaka.
• Pengantin tidak boleh memakai pakaian serba hitam kerana ia melambangkan kematian.

2. Kepercayaan Tradisional Masyarakat Kimaragang 🌿🔮

🌿 a) Kepercayaan Terhadap Roh dan Alam Semula Jadi

• Sebelum kedatangan agama moden, masyarakat Kimaragang percaya kepada roh nenek moyang dan semangat alam.
• Roh yang baik dikenali sebagai "Rohou", manakala roh jahat disebut "Tombi".
• Upacara "Monogit" dilakukan oleh Bobolian (pendeta wanita) untuk memohon perlindungan dan keberkatan.

🔥 b) Upacara Pesta Kaamatan

• Masyarakat Kimaragang juga menyambut Pesta Kaamatan, iaitu pesta kesyukuran kepada Bambarazon (semangat padi) selepas musim menuai.
• Dalam pesta ini, upacara adat seperti "Magavau" dijalankan untuk menghormati semangat padi.
• Persembahan gong, tarian, dan pertandingan Unduk Ngadau (ratu cantik Kaamatan) turut diadakan.

🔮 c) Pantang Larang dan Amalan Mistik

• Dilarang mengambil barang di hutan secara sembarangan, kerana dipercayai boleh mengganggu roh penjaga hutan.
• Anak kecil tidak boleh keluar rumah selepas senja, kerana dipercayai mudah diganggu oleh makhluk halus.
• Makanan tidak boleh dibuang sesuka hati, kerana dipercayai boleh membawa malapetaka kepada keluarga.

Kesimpulan

Adat perkahwinan dan kepercayaan masyarakat Kimaragang mencerminkan hubungan erat mereka dengan alam semula jadi dan nenek moyang. Walaupun kini ramai yang telah menganut agama Kristian, sebahagian kepercayaan lama masih diamalkan dalam bentuk adat dan budaya.

Pakaian Tradisional dan Makanan Khas Masyarakat Kimaragang 👘🍛

Masyarakat Kimaragang, yang berasal dari daerah Kota Marudu, mempunyai budaya yang kaya, termasuk pakaian tradisional yang unik dan makanan khas yang diwarisi sejak turun-temurun.

1. Pakaian Tradisional Kimaragang 👘

🟡 a) Pakaian Wanita

• Wanita Kimaragang memakai "Sinipak", iaitu baju lengan pendek atau panjang berwarna hitam.
• Dipadankan dengan "Tapi", sejenis kain sarung berwarna hitam yang dihiasi dengan sulaman benang emas atau perak.
• Hiasan seperti "Saring" (gelang tangan), "Himpogot" (ikat pinggang manik atau perak), dan "Tangkung" (rantai manik merah dan putih) melengkapkan pakaian ini.
• Kepala dihiasi dengan "Siung" (sejenis ikat kepala atau mahkota manik).

⚫ b) Pakaian Lelaki

• Lelaki Kimaragang memakai baju berlengan pendek berwarna hitam, yang dikenali sebagai "Gaung".
• Dipakai bersama seluar hitam dan Sigar (tanjak atau destar berwarna merah dan kuning).
• Himpogot (ikat pinggang manik) turut dipakai untuk menunjukkan status sosial seseorang.
• Ada juga yang memakai sumpit atau parang panjang sebagai sebahagian daripada pakaian tradisional mereka, terutama dalam acara kebudayaan.

Pakaian tradisional ini sering dipakai semasa Pesta Kaamatan, majlis perkahwinan, dan acara kebudayaan.

2. Makanan Tradisional Kimaragang 🍛

🥗 a) Hinava

• Sejenis makanan tradisional yang diperbuat daripada ikan mentah yang diperap dengan limau kasturi, halia, cili, dan bawang merah.
• Dihidangkan sejuk dan sering dimakan semasa perayaan dan majlis khas.

🍚 b) Linopot

• Nasi yang dibungkus dengan daun tarap atau daun pisang dan dicampur dengan ubi kayu, keladi, atau jagung.
• Mudah dibawa ke ladang atau hutan sebagai bekalan makanan.

🍲 c) Sup Pipinus

• Sup ini dibuat daripada daging ayam atau babi yang dimasak dengan labu (pipinus) dan perasa semula jadi seperti kunyit dan halia.
• Biasanya dimakan ketika musim sejuk atau selepas kerja berat di sawah.

🍃 d) Pinasakan Sada

• Ikan yang dimasak dengan asam keping dan kunyit sehingga kuahnya kering.
• Makanan ini boleh bertahan lama dan sering disediakan untuk perjalanan jauh.

🍠 e) Sagu dan Ubi Kayu

• Masyarakat Kimaragang juga menjadikan sagu dan ubi kayu sebagai sumber karbohidrat utama selain nasi.
• Ubi kayu boleh direbus, dibakar, atau dijadikan kuih seperti Lumpa (lempeng ubi kayu).

Kesimpulan

Pakaian dan makanan masyarakat Kimaragang mencerminkan keunikan budaya dan warisan mereka yang masih dipelihara sehingga kini. Mereka menghargai alam semula jadi dengan menggunakan sumber tempatan untuk pakaian dan makanan.