Bisaya

Suku Kaum Bisaya di Sabah

Suku Bisaya adalah salah satu suku kaum pribumi di Sabah, khususnya di bahagian barat daya negeri ini seperti di Beaufort, Kuala Penyu, Membakut, Sipitang, dan Sungai Padas. Mereka juga terdapat di Sarawak, Brunei, dan sebahagian Indonesia.

1. Asal-Usul & Sejarah

• Suku Bisaya dipercayai berasal dari keturunan Austronesia dan mempunyai pertalian rapat dengan masyarakat Dusun, Murut, dan Kadazan di Sabah.
• Mereka juga mempunyai hubungan dengan masyarakat Bisaya di Filipina, walaupun terdapat perbezaan budaya dan bahasa.

2. Bahasa

• Bahasa yang digunakan oleh suku Bisaya Sabah dikenali sebagai Bahasa Bisaya Sabah, yang berbeza daripada Bahasa Visayan yang digunakan di Filipina.
• Walaupun terdapat perbezaan dialek mengikut lokasi, bahasa ini masih mempunyai persamaan dengan bahasa Dusun dan Murut.
• Selain itu, ramai orang Bisaya di Sabah juga fasih bertutur dalam Bahasa Melayu.

3. Adat & Kepercayaan

• Dahulu, masyarakat Bisaya mengamalkan kepercayaan animisme dan mempercayai roh nenek moyang serta semangat alam.
• Dengan kedatangan Islam dan Kristian, kebanyakan mereka kini beragama Islam atau Kristian, tetapi masih mengekalkan beberapa adat tradisional seperti upacara pesta menuai.

4. Pesta & Perayaan Tradisional

a. Pesta Babulang

• Pesta ini merupakan perayaan utama bagi masyarakat Bisaya di Sabah dan Sarawak.
• Disambut untuk meraikan hasil tuaian dan memperingati warisan budaya mereka.
• Perlumbaan kerbau, tarian tradisional, muzik gong, serta makanan tradisional adalah antara aktiviti utama dalam pesta ini.

b. Pesta Keamatan

• Seperti suku Dusun dan Kadazan, masyarakat Bisaya juga menyambut Pesta Kaamatan, yang merupakan perayaan menuai di Sabah.

5. Pakaian Tradisional

• Pakaian tradisional lelaki dikenali sebagai Badu Sampit, iaitu baju hitam dengan sulaman berwarna-warni serta seluar panjang.
• Wanita pula memakai Badu Rangkapan, baju berlengan panjang yang diperbuat daripada kain kapas dan dihiasi manik serta aksesori perak.

6. Makanan Tradisional

a. Ambuyat

• Makanan utama yang terkenal dalam masyarakat Bisaya, dibuat daripada sagu dan dimakan dengan sup ikan atau daging.
• Popular juga dalam kalangan suku kaum Brunei dan Kedayan.

b. Nasi Kuning Bisaya

• Nasi berwarna kuning yang dimasak dengan santan dan kunyit, sering dihidangkan dalam majlis keramaian.

7. Muzik & Tarian Tradisional

a. Alat Muzik Tradisional

• Gong dan Kulintangan: Digunakan dalam majlis perkahwinan dan perayaan.
• Suling (seruling buluh): Alat muzik tiupan yang sering dimainkan dalam acara kebudayaan.

b. Tarian Tradisional

• Tarian Liliput: Tarian tradisional masyarakat Bisaya yang dipersembahkan dalam majlis keramaian.
• Tarian Ampai-Ampai: Tarian yang melibatkan gerakan tangan yang lembut, sering dipersembahkan dalam acara rasmi.

8. Gaya Hidup Moden & Cabaran

• Ramai masyarakat Bisaya kini menetap di bandar-bandar seperti Kota Kinabalu dan Beaufort, bekerja dalam sektor perniagaan, kerajaan, dan pendidikan.
• Walaupun budaya mereka masih diamalkan, perkahwinan campur dan pengaruh globalisasi menyebabkan generasi muda kurang fasih dalam bahasa dan adat tradisional mereka.

Kesimpulan

Suku Bisaya di Sabah mempunyai budaya yang unik dan warisan yang kaya. Mereka terkenal dengan Pesta Babulang, muzik gong, tarian liliput, dan makanan seperti ambuyat. Walaupun mengalami perubahan dalam era moden, usaha pemeliharaan budaya perlu diteruskan untuk memastikan identiti suku Bisaya kekal di Sabah.