Binadan

Suku Binadan: Asal-Usul, Adat Istiadat, dan Budaya

Suku Binadan merupakan salah satu sub-etnik yang terdapat di Sabah, khususnya di kawasan pantai timur seperti Semporna, Kunak, Lahad Datu, dan Sandakan. Mereka tergolong dalam masyarakat Bajau Laut atau Sama Dilaut, yang terkenal sebagai pelaut dan nelayan yang cekap.

1. Asal-Usul & Sejarah Suku Binadan

• Suku Binadan dipercayai berasal dari kepulauan Sulu, Filipina, dan berhijrah ke Sabah sejak berabad lamanya.
• Mereka termasuk dalam komuniti Bajau Laut atau Sama Dilaut, yang menghabiskan sebahagian besar kehidupan mereka di atas laut.
• Nama "Binadan" mungkin berasal daripada dialek tempatan yang merujuk kepada kumpulan tertentu dalam masyarakat Bajau Laut.

2. Adat Istiadat & Kehidupan Tradisional

a. Mata Pencarian

• Masyarakat Binadan terkenal dengan kemahiran mereka dalam menangkap ikan, menyelam, dan memburu hasil laut seperti timun laut dan mutiara.
• Mereka menggunakan perahu kecil yang dikenali sebagai lepa-lepa, yang sering dihias dengan ukiran dan warna terang.

b. Cara Hidup

• Secara tradisional, mereka tinggal di perahu atau rumah rakit yang terapung di laut. Namun, ramai kini telah menetap di daratan, terutama di kawasan pesisir pantai.
• Hubungan sosial dalam komuniti Binadan sangat erat, dan mereka mengamalkan konsep gotong-royong dalam kehidupan seharian.

3. Budaya & Kesenian Suku Binadan

a. Tarian & Muzik Tradisional

• Tarian Igal-Igal:

  • Tarian ini merupakan tarian tradisional masyarakat Bajau Laut, termasuk suku Binadan.
  • Gerakan tangan dan jari yang lemah gemalai melambangkan kelembutan dan keanggunan.

• Muzik Kulintangan:

  • Alat muzik utama yang digunakan dalam majlis perkahwinan dan perayaan.
  • Terdiri daripada gong kecil yang disusun mengikut nada tertentu.

b. Festival Lepa-Lepa

• Disambut setiap tahun di Semporna sebagai penghormatan kepada warisan maritim masyarakat Bajau Laut.
• Perahu lepa-lepa dihias dengan warna-warni dan dipertandingkan dalam acara ini.

4. Gaya Hidup Moden

• Pada zaman moden, ramai suku Binadan telah menetap di kampung-kampung pesisir pantai dan menjalankan aktiviti perikanan, pelancongan, serta perniagaan kecil-kecilan.
• Golongan muda kini mendapat pendidikan formal dan terlibat dalam pelbagai sektor pekerjaan di Sabah.

Kesimpulan

Suku Binadan adalah sebahagian daripada komuniti Bajau Laut, yang terkenal dengan cara hidup maritim, kesenian tarian Igal-Igal, dan perayaan Lepa-Lepa. Walaupun menghadapi perubahan dalam kehidupan moden, mereka tetap berpegang kepada tradisi dan budaya nenek moyang mereka.

5. Kepercayaan & Amalan Rohani

• Sebelum kedatangan Islam, masyarakat Binadan, seperti komuniti Bajau Laut yang lain, mengamalkan kepercayaan animisme. Mereka mempercayai semangat laut dan menjalankan ritual pemujaan bagi memastikan keselamatan ketika belayar.
• Kini, sebilangan besar suku Binadan menganut agama Islam, tetapi masih mengekalkan beberapa amalan tradisional seperti ritual sebelum turun ke laut, yang dianggap sebagai tanda hormat kepada alam semula jadi.

6. Struktur Sosial & Kehidupan Masyarakat

• Keluarga Besar (Extended Family)

  • Keluarga dalam masyarakat Binadan biasanya besar dan hidup secara berkelompok.
  • Hubungan antara saudara mara sangat erat, dengan konsep gotong-royong menjadi asas kehidupan sosial mereka.

• Kepimpinan Tradisional

  • Masyarakat Binadan sering diketuai oleh seorang pemimpin komuniti yang dikenali sebagai Tuan Rumah atau Ketua Kampung.
  • Dalam komuniti Bajau Laut yang masih hidup di laut, pemimpin ini memainkan peranan penting dalam menyelesaikan perselisihan dan menjaga kesejahteraan masyarakat.

7. Pakaian Tradisional Suku Binadan

a. Pakaian Lelaki

• Baju tradisional lelaki suku Binadan hampir sama dengan pakaian Bajau Laut lain, terdiri daripada baju longgar dan seluar labuh.
• Mereka juga mengenakan ikat kepala (sigar) yang diperbuat daripada kain berwarna-warni.

b. Pakaian Wanita

• Wanita memakai baju berlengan panjang dan kain sarung batik, dihiasi dengan sulaman emas.
• Mereka juga memakai perhiasan seperti gelang dan rantai emas untuk menunjukkan status sosial.

8. Cabaran dan Perubahan dalam Era Moden

• Kehilangan Identiti Tradisional

  • Generasi muda semakin kurang mempraktikkan cara hidup tradisional suku Binadan kerana pendidikan moden dan pengaruh luar.
  • Ramai yang berpindah ke bandar untuk mencari pekerjaan, menyebabkan komuniti yang hidup di laut semakin berkurangan.

• Isu Kewarganegaraan

  • Disebabkan sejarah migrasi mereka dari Kepulauan Sulu, sebahagian masyarakat Binadan menghadapi isu dokumentasi dan kewarganegaraan di Sabah.
  • Hal ini menyukarkan mereka untuk mendapatkan pendidikan formal dan pekerjaan dalam sektor awam.

• Ancaman Kepada Budaya Maritim

  • Globalisasi dan kemajuan teknologi menyebabkan cara hidup melaut semakin ditinggalkan.
  • Perubahan ekosistem laut akibat pencemaran dan aktiviti perikanan komersial turut menjejaskan sumber rezeki mereka.

Kesimpulan

Suku Binadan adalah sebahagian daripada masyarakat Bajau Laut yang mempunyai warisan budaya maritim yang unik. Mereka terkenal dengan kecekapan menangkap ikan, tarian Igal-Igal, muzik kulintangan, dan perayaan Lepa-Lepa. Walaupun mereka menghadapi cabaran dalam era moden, usaha pemeliharaan budaya perlu diteruskan untuk memastikan identiti mereka tidak hilang.