Haji Mohd. Razalee Goroh

TOKOH Kota Belud

Haji Mohd. Razalee Goroh merupakan seorang tokoh penting dari Kota Belud, Sabah, yang telah memberikan sumbangan besar dalam mendokumentasikan dan memelihara adat istiadat masyarakat Dusun/Kadazan di kawasan tersebut. Beliau telah menghasilkan beberapa karya penting, antaranya:

• "Titian Adat Istiadat Kaum Dusun/Kadazan Kota Belud" (1982): Buku ini diterbitkan oleh Muzium Sabah dan memberikan pandangan mendalam mengenai adat dan budaya masyarakat Dusun/Kadazan di Kota Belud. 

• "Sepintas Lalu Mengenai Adat-Istiadat Dusun/Kadazan, Kota Belud" (1986): Karya ini berfungsi sebagai panduan ringkas mengenai adat-istiadat suku Dusun/Kadazan di daerah tersebut. 

Melalui penulisan dan penyelidikannya, Haji Mohd. Razalee Goroh telah memainkan peranan penting dalam memastikan warisan budaya dan adat istiadat masyarakat Dusun/Kadazan di Kota Belud terus dipelihara dan diwariskan kepada generasi akan datang.

Haji Mohd. Razali Goroh: Tokoh Budaya dan Adat Istiadat Dusun/Kadazan Kota Belud

Haji Mohd. Razali Goroh merupakan seorang tokoh penting dari Kota Belud, Sabah, yang memainkan peranan utama dalam mendokumentasikan, memelihara, dan menyebarkan adat istiadat serta budaya masyarakat Dusun/Kadazan. Beliau dikenali kerana usahanya dalam memastikan warisan budaya etnik di daerahnya terus terpelihara dan dapat diwariskan kepada generasi akan datang.

---

Sumbangan dan Karya Penulisan

Beliau banyak terlibat dalam kajian dan penulisan mengenai adat serta budaya suku kaum Dusun/Kadazan di Kota Belud. Antara karya penting yang beliau hasilkan termasuk:

1. Titian Adat Istiadat Kaum Dusun/Kadazan Kota Belud (1982)

• Diterbitkan oleh Muzium Sabah, buku ini menjadi rujukan utama mengenai adat perkahwinan, sistem sosial, dan kepercayaan tradisional masyarakat Dusun/Kadazan di Kota Belud.
• Ia mengandungi penerangan mengenai peranan ketua adat, ritual sebelum dan selepas perkahwinan, serta kepercayaan masyarakat terhadap roh dan alam ghaib.
• Buku ini membantu dalam pendokumentasian adat lisan yang diwarisi secara turun-temurun, bagi memastikan generasi muda tidak melupakan warisan budaya mereka.

📖 Rujukan Buku: Titian Adat Istiadat Kaum Dusun/Kadazan Kota Belud

2. Sepintas Lalu Mengenai Adat-Istiadat Dusun/Kadazan, Kota Belud (1986)

• Buku ini memberikan gambaran ringkas tetapi menyeluruh mengenai sistem adat dan budaya suku kaum Dusun/Kadazan, dengan fokus kepada Kota Belud.
• Ia menjadi panduan bagi masyarakat moden yang ingin memahami dan mengekalkan tradisi nenek moyang mereka.
• Buku ini juga digunakan dalam pelbagai kajian antropologi dan etnografi yang berkaitan dengan masyarakat pribumi di Sabah.

📖 Rujukan Buku: Sepintas Lalu Mengenai Adat-Istiadat Dusun/Kadazan, Kota Belud

---

Peranan dalam Pemeliharaan Budaya dan Adat

Haji Mohd. Razali Goroh bukan sahaja seorang penulis tetapi juga seorang pemimpin budaya yang aktif dalam menyebarkan pengetahuan mengenai adat resam Dusun/Kadazan.

1. Mendokumentasikan Adat Perkahwinan

Beliau telah mendokumentasikan adat perkahwinan tradisional yang melibatkan proses seperti:

• Miontong (merisik)
• Monumo'ong (meminang)
• Mitabang (perbincangan mas kahwin)
• Momuhab (majlis perkahwinan)

Kajian beliau membantu mengelakkan kepupusan adat ini di kalangan generasi muda.

2. Memelihara Ritual dan Kepercayaan Tradisional

Haji Mohd. Razali Goroh juga menekankan kepentingan ritual dalam kehidupan masyarakat Dusun/Kadazan, seperti:

• Moginakan (majlis kesyukuran)
• Momolelud (doa bagi meminta hasil pertanian yang baik)
• Monumbui (upacara berkaitan roh nenek moyang)

Usaha beliau memastikan upacara ini terus dipraktikkan dalam bentuk yang sesuai dengan peredaran zaman.

3. Mengangkat Kepentingan Ketua Adat (Bobolian)

Beliau turut memperkenalkan peranan Bobolian, iaitu ketua adat dalam masyarakat Dusun/Kadazan yang bertanggungjawab dalam:

• Menjalankan upacara tradisional
• Menjadi perantara antara manusia dan roh
• Menyelesaikan perselisihan mengikut hukum adat

Hasil kajiannya mengiktiraf peranan Bobolian sebagai penjaga adat yang penting dalam komuniti Dusun/Kadazan.

Kesimpulan

Haji Mohd. Razali Goroh merupakan seorang tokoh yang sangat berjasa dalam memelihara dan mendokumentasikan adat resam serta budaya masyarakat Dusun/Kadazan di Kota Belud. Melalui penulisan dan kajian beliau, adat istiadat masyarakat ini dapat terus dihargai dan dipelajari oleh generasi akan datang.

📌 Sumbangan Utama Beliau:
✔️ Menghasilkan buku panduan adat Dusun/Kadazan
✔️ Mendokumentasikan adat perkahwinan, kepercayaan, dan ritual
✔️ Memelihara peranan Bobolian dalam komuniti
✔️ Menjadi rujukan utama bagi kajian budaya di Sabah

Beliau telah memainkan peranan besar dalam memastikan adat dan budaya Dusun/Kadazan tidak lenyap ditelan zaman. 📚🎭

Rujukan:

https://books.google.com.my/books/about/TITIAN_ADAT_ISTIADAT_KAUM_DUSUN_KADAZAN.html?id=LWlCrgEACAAJ&redir_esc=y

https://openlibrary.org/works/OL4761462W/Sepintas_lalu_mengenai_adat-istiadat_Dusun_Kadazan_Kota_Belud?edition=